Rapòrt miészëznów [1/2025]

Katalońsczi w szpańsczich sądach mô bëc akceptowóny.

Ùstów z lëstopadnika ùszłégò rokù wprowadzył mòżnosc gôdaniô pò katalońskù w sądach w całi Szpańsczi, nié blós w Katalonie. Jeżlë sprawa przeńdze z niwiznë katalońsczi na wëższé, òglowòszpańsczé niwiznë, prawò do brëkòwaniô katalońsczi mòwë mô bëc szanowóné. Sądë mają miec mòżlëwòtã wezwac dolmaczów z katalońsczégò na szpańsczi, òsoblëwie, jeżle brëkòwanié katalońsczégò je baro wôżné dlô òbronë.

Kwela: https://www.plataforma-llengua.cat/, mercator-research.eu

Ksążka w dżinącym jãzëkù italsczich Albańczików

W Pôłniowi Italii dzãka pòmòcë Akademie Sycylijsczi òsta òpùblikowónô piérszô ksążka dlô dzecy w jãzëkù arbëresh w wariance z Santa Cristina. Lëdze, chtërny brëkùją rozmajité wariańtë jãzëka arbëresh, to pòtomkòwie Albańczików, jaczi zamieszkelë òsoblëwie w pôłniowim dzélu Italie jesz w strzédnëch wiekach i ùtrzimelë swòjã stôrą gòdkã jaż do dzys. Szacëje sã, że nen jãzëk w rozmajitëch dialektach znô do 100 tës. lëdzy.

Kwela: Cademia Siciliana

Administracjô Bidena pòpiérô rodné jãzëczi

W decembrze administracjô amerikańsczégò prezydenta Joe Bidena ògłosyła dzesãclatny plan rewitalizacëji rodnëch jãzëków Americzi pòd mionã National Plan on Native Language Revitalization. Dokùment wskazywô historiczną òdpòwiédzalnosc władz amerikańsczich za dżinienié rodnëch jãzëków i kùlturów bez pòlitikã asymilacji. Wedle rapòrtu, jeżlë nie mdą zrobioné wôżné kroczi we wspiarcu rodnëch jãzëków Indianów ë Hawajczików, w 2050 òstónie żëwëch blós 20 z dzysdniowëch wicy jak 160 jãzëków. Plan mô dopòmòc wprowadzëc ne mòwë do szkòłowëch programów i zagwësnic dëtczi na jich ùczbë. Nie je wiedzec, co sã stónie z projektã pò òbjimnãcu władzë przez administracją repùblikańsczégò prezydenta Donalda Trumpa.

Kwela: Idaho Capital Sun

Pòstãpny môłi jãzëk z cyfrowim głosã

Inuitowie z Kanadë mògą generowac głos w swòjim jãzëkù na spòdlim tekstów. Microsoft ògłosyło, że we wespòłrobòce z Inuitama z Kanadë (z prowincje Nunavut) stwòrził maszinã text-to-speech (z tekstu na mòwã) w jãzëkù Inuktitut. Terô sygnie blós napisac jaczis tekst w tim jãzëkù, a maszina jima to przeczëtô. Mô bëc to pòstãpny krok w retowaniu ti mòwë. W spisënkù z 2016 bëło 37 tës. lëdzy, chtërny przëznôwają sã do brëkòwaniô ti mòwë w Kanadze. Microsoft bédëje system text-to-speech dlô wicy jak 140 jãzëków z całégò swiata.

Kwela: Microsoft

Òpracowôł dr Pioter Szatkòwsczi - Institut Slawisticzi PAN