W szesc lat pòłowa mni ùżiwającëch bretońsczégò
W zôpadny Francësczi ùżëwóné są dwa jãzëczi – bretońsczi z celticczi familii ë romańsczi, krótkò skrewniony z francësczim – nazéwóny gallo. Institut TMO w Bretońsczi badérowôł sztand òbù jãzëków midzë 2018 a 2024. Stojizna bretońsczégò je pò prôwdze baro lëchô – òdchôdô nôstarszé pòkòlenié rodnëch mówców tegò jãzëka, przez co z 214 tës. w 2018 wielosc gôdającëch spadła do blós 107 tës. Pòspòłu z tim spôdł téż strzédny wiek gôdającëch – z 70 do 58,5 lat.
Blós kąsk lepi je z jãzëkã gallo. Tuwò téż je spôdk – z 191 tës. do 132 tës.
Badérowie wiedzelë, że ne jãzëczi dżiną, le chùtkòsc tegò procesu je zaskòczenim nawetkã dlô nich. Jedurnym òptimisticznym akcentã je to, że kąsk wicy młodëch deklarëje ùżiwanié bretońsczégò, dzãka ùczbóm w szkòłach.
Kwela: Nationalia Info
Grenlandczicë nie chcą bëc partã USA… ale chcą bëc samòstójny
Czej amerikańsczi prezydent Donald Trump znoù pòczął gadac ò przejãcym Grenlandzczi, w Duńsczi zaczãłë sã na nowò pùbliczné debatë ò statusu aùtonomicznëch dzélów Królestwa – Grenlandii, ale téż i Òwczich Òstrowów (gdze òd lat spòlëzna je pòdzelonô pò pòłowie w sprawie samòstójnotë). W badérowaniach òpinii westrzód Grenlandczików pòkôzało sã, że jeżlë bëłobë referendum ò przëłączenim do USA, blós 6% bë welowało „jo”, a jaż 85% „nié”. Jinaczi bë sã sprawë miałë, czejbë béł wëbiér midzë status quo a samòstójnotą – tuwò jaż 56% wëbrałobë samòstójnotã, 28 chcałobë òstac w Duńsczim Królestwie, a 17% jesz ni mô anungù, cëż bë wëbrało.
Kwela: Verian Group
15 miliónów na rewitalizacjã jãzëka Michif
Kanadijsczi rząd planëje przekazac w piãclatce 2023-2028 wicy jak 15 miliónów dolarów dlô Federacji Metisów z Manitobë, jaczi zajimają sã midzë jinszima retowanim jãzëka Michif. To w òbrëmim programù, jaczégò célã je dôwanié wicy decyzyjnoscë „Piérszim Nôrodóm” (to miano je ùżiwóné w Kanadze dlô lëdów żëjącëch na tëch zemiach przed Eùropejczikama).
Jãzëk Michif je cekawim przëtrôfkã jãzëków miészónëch. Pòwstôł z jãzëka kri ë francësczégò w pierszi pòłowie XIX stolata. Nôcekawszi je pòdzél pòchôdaniô ë òdmianów słów w tim jãzëkù – jistniczi ë jich gramatika pòchôdają z francësczégò, a czasniczi ë jich gramatika pòchôdô z jindiańsczégò jãzëka kri. W spisënkù z 2021 bëło mni jak 2 tës. deklaracjów brëkòwaniô negò jãzëka.
Kwela: canada.ca
Norwesczi rząd przeprosył Saamów (Lapów), Kwenów ë Lesnëch Finów
To sã stało ju jesenią ùszłégò rokù, le wierzã, że ò tim jesz nie bëło gôdóné pò kaszëbskù. Norwesczé państwò przez czile lat zbierało (w òbrëmim Kòmisji Prôwdë ë Pòjednaniô) infòrmacje ò historicznëch przesladowaniach miészëznów, jaczé są w Norwegii òd stolatów. Jidze ò Saamów (dôwni Lapów), Kwenów ë tak zwónëch Lesnëch Finów. W 2023 wëszedł rapòrt z tëch badérowaniów, gdze dokôzóné bëłë rozmajié métle przesladowaniów. W lëstopadnikù 2024 rokù norwesczi rząd òficjalno przeprosył za historiczną pòlitikã norwegizacji.
Samòwie (dôwni Lapòwie) to nôród ùgrofińsczi żëjący w Norwesczi, Szwédzczi, Fińsczi ë Rusczi. To dô całą grëpã jãzëków samsczich, nôpòpùlarniészi je nordowòsamsczi z kòl 25 tës. ùżiwającëch.
Kwenowie i Lesny Finowie to pòtómkòwie fińsczich òsadników, chtërny zamieszkelë nordowi part Norwegii òd XVI stolata.
Kwela: The Guardian
Zrëchtowôł dr Pioter Szatkòwsczi - Institut Slawisticzi PAN
Twoje zdanie jest ważne jednak nie może ranić innych osób lub grup.
Komentarze opinie