„Zdrzadniô Tespisa” – kaszëbsczi teatralny przezérk w Chònicach

Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié sertno rôczi w sobòtã 26 rujana ò drëdżi pp. (14:00) do Chònicczégò Centrum Kùlturë na teatralny przezérk „Zdrzadniô Tespisa”. Lubòtnicë regionalny teatralny binë mdą miec leżnosc òbaczëc bëlné kaszëbskòjãzëkòwé widzawiszcza. Wstãp darmôk!
Titel rozegracje – „Zdrzadniô Tepisa” – to pòzwa, jaką ùdbôł dôwny przédny redaktór „Pòmeranie” i przédnik KPZ Stanisłôw Pestka. Pierszé słowò „zdrzadniô” znaczi prosto „bina”, tej plac, gdze wëstôwióné sã teatralné dokazë, abò „widowniã”. Nazwanié przézerkù „Zdrzadniô Tespisa” je przede wszëtczim równak nawiązanim do zôczątków teatru – do stôrożëtny Grecje. Tespis to aùtenticznô pòstacjô, jaką mòże ùznac za pierszégò wiesczégò aktora. Do dzysdnia ùżiwómë òkresleniô „wóz Tespisa”, jaczé je symbòlã òbjazdowégò teatru, bò pòeta i aktór Tespis wanożił na wòzu i wëstôwiôł w rozmajitëch môlach swòje dramatë.

A co bãdzemë mòglë òbezdrzec 26 rujana w Chònicach?

Òbrzãdowi Lëdowi Teater „Zaboracy”
„Pòwrót Balbinë” je kòntinuacją historie przedstôwiony w ùsôdzkù „Gdze je Balbina?”, jaką napisa pisôrka Ana Łajming a wëkonëją na binie òd 1980 rokù „Zaboracy”. „Pòwrót Balbinë” òpòwiôdô dalszé kawle herojczi dokazu. To szpòrtownô òpòwiesc, jakô je fùl zwrotów akcje z mùzyką gróną i spiéwóną na żëwo. Teater „Zaboracy” pòwstôł w 1978 rokù jakò Kaszëbsczé Karno Piesnie i Tuńca „Zaboracy”. Jegò załóżczką bëła Wanda Kiżewskô, notejszô czerowniczka Wiesczégò Dodomù Kùlturë w Czëczkòwach, gdze teater stôwiôł pierszé kroczi. Òd 1987 rokù robòtą czerëje Danuta Miszczik. Teater dzejô dzysdnia kòl Centrum Kùlturë i Biblioteczi miona Jana Karnowsczégò w Brusach.

„Q.A.N.1.A” - Teater ZYMK

Szpetôkel „Q.A.N.1.A” to stôri kaszëbsczi òbrzãd, jaczi przedstôwiony je tu w pòstapòkalipticznym swiece. Stôwiô pitania ò człowieczeństwò pòddóné pròbie, transhùmanizm a òdwieczną biôtkã dobra ze złã. Titlowô „Q.A.N.1.A” to biobòt, jaczi gromadzy wòdã i nëkô mieszkańców òsadë – jedurnégò bezpiecznégò placu dlô òcalałëch. Czerëje nim człowiek zwóny Ópim. Stoji òn na przódkù karna, jaczé kradnie, niszczi a òdbiérô lëdzóm nôdzejã na mir i òdbùdowã stôrégò swiata. Co to prawie je ten stôri swiat? Kim są lëdze w nowim swiece?

 „Jo” - Regionalny Dramaticzny Teater z Lëzëna 

Przédną pòstacją dokazu je Teò Rąbca, 90-latny starëszk, jaczi całé dnie spãdzô na banowi łôwce w Lëzënie. Akcjô dzeje sã w 2019 rokù, ale drogą ùtwórczi retrospekcje, aktorzë przenoszą òbzérników do 70. lat XX wiekù (akt 1), òsmëdzesątëch (akt 2) i dzewiãcdzesątëch (akt 3).

„Kwasné gùrczi” – Kaszëbskô Bina z Chòniców

Wëdarzenia rozgriwają sã w trzëpòkòleniowi familie: Chłop i Białka sztridëją sã ò nawet nômniészé sprawë, niżódna ze starnów ni chce òbniechac òbrónë swòjich racjów a wôrtnotów, bò jinaczi „swiat bë stanął na głowie”. Tu spiérka, a pò prôwdze richtich biôtka, rozgriwô sã wkół… kwasnëch gùrków. Biôtkùją sã ze sobą, le równoczasno ni mògą bez sebie żëc. Chłop, na pòdpòwiédz córczi, bë sã rozéńc, òdpòwiôdô: „Ni mògã. Kòchóm jã. Nie rozmiejesz tegò, ale më sã kòchómë”. Basza (jich córka) i Karól (jich zãc) nie rozmieją pòzdrzatkù starszich/starków.

Paùel Wiczińsczi